آیا اینترنت ایران ملی می‌شود؟ بررسی واقعیت‌ها و نگرانی‌ها
آخرین بروزرسانی: ۱۱ تیر ۱۴۰۴
اینترنت ملی چیست و چه هدفی دارد؟
ایده اینترنت ملی (یا شبکه ملی اطلاعات) با هدف کاهش وابستگی به اینترنت جهانی و افزایش کنترل بر داده‌ها و محتواهای داخلی شکل گرفته است. این پروژه، مشابه طرح‌هایی در کشورهایی چون چین و روسیه است و تلاش دارد از مسیر سرورهای داخلی و کنترل‌شده، خدمات دیجیتال به کاربران ارائه دهد.
اهداف اصلی:
- کنترل اطلاعات ورودی و خروجی
- افزایش امنیت اینترنت ملی و مقابله با تهدیدات خارجی
- کاهش هزینه‌های ارزی پهنای باند
- رشد سرویس‌های بومی مانند پیام‌رسان‌های داخلی، موتور جست‌وجوی ایرانی و ایمیل بومی
تفاوت اینترنت ملی با اینترنت بین‌المللی
موضوع | اینترنت ملی | اینترنت جهانی |
دسترسی به سایت‌ها | محدود به سایت‌های داخلی | دسترسی به تمام وب‌سایت‌های بین‌المللی |
زیرساخت | مبتنی بر سرورهای داخلی | مبتنی بر شبکه جهانی و توزیع‌شده |
امنیت | امنیت ملی با نظارت بیشتر | امنیت کاربر و حریم خصوصی |
سرعت | برای سایت‌های داخلی سریع‌تر | برای سایت‌های بین‌المللی متأثر از فیلترینگ |
آیا اینترنت ملی به معنای قطع اینترنت جهانی است؟
در شرایط فعلی، اینترنت ملی جایگزین کامل اینترنت جهانی نشده، اما برخی اقدامات دولت و زیرساخت‌ها نشان‌دهنده حرکت تدریجی به این سمت است. راه‌اندازی DNS ملی، تست‌های مقطعی قطع دسترسی بین‌المللی، الزام اپلیکیشن‌های داخلی به میزبانی در داخل کشور و برخی گزارش‌ها از اتصال صرفاً داخلی در اپراتورهایی مانند ایرانسل و همراه اول، گمانه‌زنی‌ها درباره احتمال قطع اینترنت جهانی را تقویت کرده‌اند.
با این حال، هیچ اعلام رسمی برای قطع دائمی اینترنت بین‌المللی نشده است. دولت تأکید دارد هدف اینترنت ملی، تقویت زیرساخت داخلی و افزایش امنیت اینترنت ملی است. ولی تجربه قطعی‌های سراسری در زمان اعتراضات یا رویدادهای خاص سیاسی، سبب شده اعتماد کاربران به این ادعا تضعیف شود.
جمع‌بندی: درسته هنوز به‌صورت کامل اینترنت ملی جایگزین اینترنت جهانی نشده، اما زیرساخت‌ها و تصمیمات نشان‌دهنده‌ی امکان‌پذیر بودن این سناریو در آینده هستند.
نگرانی کاربران درباره اینترنت ملی
اجرای اینترنت ملی، اگر با محدودسازی شدید اینترنت جهانی همراه باشد، می‌تواند تبعات جدی بر زندگی دیجیتال کاربران داشته باشد:
🔸 محدود شدن دسترسی به منابع علمی و آموزشی بین‌المللی مثل Google Scholar یا Coursera
🔸 اختلال در کار برنامه‌نویسان و توسعه‌دهندگان به دلیل عدم دسترسی به GitHub، StackOverflow و CDNهایی مثل Cloudflare و هوش مصنوعی های تولید کد
🔸 کسب‌وکارهای آنلاین وابسته به پلتفرم‌های جهانی مثل یوتیوب، اینستاگرام، تلگرام با خطر نابودی مواجه می‌شوند
🔸 فعالیت فریلنسرها و دورکارها که از پلتفرم‌هایی مانند Upwork، Freelancer یا Fiverr استفاده می‌کنند، به‌شدت آسیب‌پذیر خواهند شد
🔸 مشکلات مربوط به ارزهای دیجیتال و بلاک‌چین به دلیل اختلال در کیف پول‌ها، صرافی‌های آنلاین و نودهای بین‌المللی
🔸 کاهش کیفیت تجربه کاربری عمومی به‌واسطه اختلال در سرویس‌های ابری، کلودفلر، و APIهای خارجی
تجربه کشورهای دیگر: آیا ایران به سمت مدل چین حرکت می‌کند؟
چین یکی از موفق‌ترین کشورها در اجرای یک مدل اینترنت ملی کامل است. در این کشور، اینترنت جهانی تقریباً به‌طور کامل مسدود شده و کاربران فقط از نسخه‌های بومی و کنترل‌شده خدمات استفاده می‌کنند. فایروال بزرگ چین، توانسته دسترسی به گوگل، فیسبوک، یوتیوب، و حتی بسیاری از سایت‌های خبری جهانی را مسدود کند.
در ایران، هنوز چنین مدلی به‌صورت کامل اجرا نشده، اما با طرح‌هایی مانند صیانت، تقویت پیام‌رسان‌های داخلی، و توسعه زیرساخت اینترنت ملی، شباهت‌هایی دیده می‌شود که باعث نگرانی فعالان فضای مجازی شده است.
آیا امکان لغو پروژه اینترنت ملی وجود دارد؟
با توجه به سرمایه‌گذاری‌های چندین ساله دولت و تدوین زیرساخت‌ها، لغو کامل پروژه اینترنت ملی بعید به نظر می‌رسد. اما شکل اجرای آن می‌تواند با فشار افکار عمومی، اعتراضات قانونی و نقش‌آفرینی کارشناسان فناوری تغییر کند.
اگر مسیر شفاف‌سازی، حفظ دسترسی به اینترنت جهانی و تمرکز بر امنیت واقعی به‌جای کنترل کاربران در پیش گرفته شود، این پروژه می‌تواند به‌گونه‌ای اجرا شود که هم امنیت تأمین شود و هم آزادی اطلاعات حفظ گردد.
سوالات متداول (FAQ)
آیا اینترنت ایران کاملاً ملی می‌شود؟
فعلاً خیر. اما اقدامات زیرساختی و آزمایش‌های مقطعی در برخی بازه‌ها، نشانه‌هایی از این احتمال را نشان می‌دهند.
فرق اینترنت ملی و جهانی چیست؟
اینترنت ملی بر دسترسی به سایت‌ها و خدمات داخلی تمرکز دارد؛ درحالی‌که اینترنت جهانی امکان استفاده از کل وب را فراهم می‌کند.
چرا بعضی کاربران فقط به اینترنت داخلی دسترسی دارند؟
در مواقعی خاص مانند اعتراضات یا اختلال فنی، اپراتورها ممکن است فقط اتصال داخلی را فعال نگه دارند.
اینترنت ملی در ایران مشابه کدام کشور است؟
از نظر برخی کارشناسان، شباهت‌هایی با مدل چین دارد، اما هنوز به‌طور کامل مشابه آن اجرا نشده است.
آیا امنیت اینترنت ملی بیشتر است؟
ممکن است امنیت شبکه از دید دولت بالاتر رود، ولی نگرانی‌هایی درباره حریم خصوصی و کنترل بیش از حد نیز وجود دارد.
نتیجه‌گیری
اینترنت ملی ایران موضوعی پیچیده و چندوجهی است. از یک‌سو می‌تواند به توسعه زیرساخت داخلی کمک کند، اما از سوی دیگر خطر قطع ارتباط با جهان، محدودسازی کسب‌وکارهای آنلاین و نقض آزادی اطلاعات را در پی دارد. آنچه مشخص است، کاربران باید با آگاهی بیشتر و نگاه نقادانه، نسبت به این روند موضع‌گیری کنند.
✉️ نظر شما درباره اینترنت ملی چیست؟ آیا تجربه‌ای از قطعی یا استفاده از اینترنت صرفاً داخلی داشته‌اید؟ در بخش نظرات با ما در میان بگذارید.
